Conversation
Pacific Education Support Fund
E uke a potukau a komiuniti mo fakapotopotoga Pasifika galue fakapitoa ne galue o fesoasoani ki fanau Pasifika i akoakoga fakatasi mo olotou kāiga ke tumau i akoakoga i te taimi o te agai mo te toe atiakega o te olaga mai pokotiaga o te COVID-19, kae o fakamautinoa foki ko fanau Pasifika i akoakoga mo olotou kāiga e maua a fesoasoani e manakogina ne latou.
Te Pacific Education Support Fund e avanoa ki fakapotopotoga e galue fakapitoa mo komiuniti, potukau mo fakapotopotoga ke fesoasoani ki fanau i akoakoga mo olotou kāiga ke fetaui tonu mo manakoga tau te akoakoga pena foki mo te olaga ʻlei kola ne fakamafua aka kae/io me fakaʻlasi ne te COVID-19. Manakoga tau akoakoga ne manakoga mo fesoasoani kola e manakogina ke fakamautinoa ei i fanau Pasifika i akoakoga e mafai o aofia i loto i akoakoga taaua. E aofia iei te lagolago ki te olaga ʻlei mo te atiakega o vaasia kola e taaua. Fakatusaga o atiakega e mafai o aofia iei:
- Atiakega o vaa fealofani o kāiga Pasifika mo koga e fai iei akoakoga mai te faiga o sokotakiga kae fesoasoani ki kāiga mo latou i akoakoga ke toe sokotaki.
- Fakasokoga o fanau Pasifika i akoakoga mo olotou kāiga ki fesoasoani e tauga tonu kola ka avatu ne latou a fesoasoani ki manakoga tau akoakoga, pela mo te tauloto i loto i te fakai o te akoga pena foki mo te mafai o maua avanoaga ki akoakoga e tumau te fakatele mo avanoaga e akoako ki faiga o galuega.
- Lagolago ki te toe foki o tauloto i akoga io me ko akoga kamata kae sala ki akoakoga e tauga tonu pena foki mo avanoaga e akoako ki faiga o galuega.
- Lagolago atu ke fakamaoni o olo ki akoga kae ke tumau te aofia o fanau Pasifika i akoakoga.
Te Pacific Education Support Fund se vaega o te COVID-19 Response and Recovery Fund kae fakagalue iei te $39.7 miliona i loto i te faa tausaga (2020/21 ki te 2023/24) ke fakamaua fesoasoani mo fanau Pasifika i akoakoga fakatasi mo olotou kāiga ke mafai o maua avanoaga ki akoakoga.
Fakamatalaga fakapitoa mo fakanofonofoga ki te taliaga fakatasi mo te pepa e fai iei a te fakatagi e mafai o maua i konei.
Fakatauga Tupe (Tupe Fakapitoa Mo Fakai Lasi)
$6 miliona ka avanoa i fakai lasi e lima i te 2021/22. E seai se aofaki maluga e fakatapula ei tau fakatagi kae e ʻtau o nofo i loto i te aofaki tela ne fakapitoa mo te fakai tena. Te tupe fesoasoani ko oti ne tufatufa penei:
- $4 miliona ki Auckland
- $344,000 ki Waikato
- $211,000 ki Hawkeʻs Bay-Tairāwhiti
- $941,000 ki Wellington
- $484,000 ki Canterbury mo Chatham Island
Te tupe fesoasoani fakapitoa ki Auckland e fakaasi mai iei te lasi o te fuainumela o fanau Pasifika i akoakoga i loto i te fakai fakatasi ei mo pokotiaga o te mafulifuli o levolo fakataputapu o te COVID-19.
A fakai e lima konei e lasi loa iei a te aofaki o fanau Pasifika i akoakoga, kae e fakavae mai te fakatautauga mo te aofaki o te fuainumela o fanau Pasifika i akoakoga – pela foki mo feitu tau te se ʻpau i loto i fakai.
Taliaga
Ke fakatagi atu ki te tupe fesoasoani ite vaitaimi nei, e ʻtau o tauga tonu a fakanofonofoga konei ki a koe:
- A koe se potukau/fakapotopotoga ite komiuniti, potukau lotu io me se fakapotopotoga e galue fakapitoa kae fakateletele mai fakai lasi konei: Auckland, Waikato, Hawkeʻs Bay-Tairāwhiti, Wellington io me ko Canterbury mo te Chatham Islands
- Tau potukau ko oti ne lesitala i te tulafono kae e isi sena akauni i te pagike i te igoa tena ne lesitala iei
- A koe, mo latou katoa e ʻkau i tau potukau, ne sitiseni Niusila io me ne tino nofo mau kae e nofo tumau i Niusila
- A tau polotieki ka aofaga kae fakagalue i loto i se tasi o te lima o fakai ne taku atu mai luga kae ka lagolago kia latou i akoakoga mo olotou kāiga kola e isi ne telega Pasifika ke mafai o maua fesoasoani mo fakamalosiga mo te mautuu i akoakoga
- So se kope aoga ne faite mai te tupe fesoasoani tenei ka fakaavanoa kae seai se togi ki fanau Pasifika i akoakoga mo olotou kāiga
- A tau potukau e seai ne kaitalafu i te vaitaimi nei/ne fakalavelave i mua o te tulafono (pela mo te taku me ko seai ne sene, ne fakalavelave ne ave ki te fono mo nisi mea aka.)
A fakapotopotoga e galue fakapitoa kola e isi nei ne olotou feagaiga mo te Minisituli pela foki mo fakapotopotoga e galue fakapitoa kae seai ne olotou feagaiga mo te Minisituli e mafai katoa o fakatagi mai ki loto.
Fakapotopotoga e galue fakapitoa kola ne manuia i te launi 2020/21 o tupe fesoasoani e talia ke toe fakatagi mai ki loto. Te onoonoga ki fakatagi konei ka onoono foki ki te gasuega ki mua ko oti ne fai i te launi muamua. E manakogina ke tusi mai ne koe a fakamatalaga konei i loto i te pepa fakatagi e uiga mo te tupe fesoasoani ne maua ne koe.
E mafai ne koe o fakatagi mai ki se tupe fesoasoani mo fakalauefa io me o toe atiake tau polotieki tenei e fakatele nei. E manakogina ke tusi mai ne koe a fakamatalaga konei i loto i te pepa fakatagi e uiga mo te tupe fesoasoani ne maua ne koe mo tau polotieki.
E mafai fua ne koe o faulu se fakatagi e tasi i te fakai e tasi e pela me se tino fakatagi fakapitoa ki te Support Fund. E mafai ne koe o aofia atu ki fakatagi e silia atu mo te tasi e pela me se soa io me se sokoga; kae ui iei, a fakapotopotoga e galue fakapitoa e se mafai o uke ana fakatagi i loto i se fakai e tasi e pela me se takitaki fakapotopotoga/potukau o te polotieki.
Te Pacific Education Support Fund e se fakatupe ne ia a mea konei:
- Akoga kamata, akoga mo fakapotopotoga i lasaga tolu e se talia o fakatagi ki loto i te Pacific Education Support Fund kae e talia ki loto i te Pacific Education Innovation Fund, i konei.
- Faigamea a akoga kamata, akoga mo akoga lasaga tolu kola ko isi loa ne tupe fesoasoani kiei (faigamea e fakatele tonu ne akoga kamata, akoga mo akoga lasaga tolu).
- Faigamea salasala sene mo/io me se faigamea ke maua iei sene ma te fakapotopotoga, pela mo te fakaoga o tupe fesoasoani mo fai se salasalaga sene.
- Atiakega e se olo tonu mo mea e fakataaua ne te tupe fesoasoani tenei.
- Polokalame mo faigamea kola e fai i tua atu o te atufenua, e aofia iei ko fenua e tausi mai lalo o te Malo o Niusila.
- Fakatuutu fale io me ne fakamaumauga ki kope tumau
- Kope tumau e se fakatupegina; te Minisituli o Akoga e mafai o talia te liisiga o mea faigaluega e ʻtau (pela mo komipiuta tauave) i tena kilokiloga.
- Faimalaga ki tua atu o te atufenua.
Fakanofonofoga o Iloiloga
A fakatagi e talia o avatu ki loto ka iloilogina ki fakanofonofoga konei:
- E pefea te feagai o te fakatagi mo te kanoloto o te Tupe Fesoasoani
- Fakamaoniga me i te polotieki e fanotonu mo manakoga o fanau Pasifika i akoakoga kae e fakasaga tonu ki manakoga i feitu tau akoakoga kola ne pogai mai io me ne fakaʻlasi ne te COVID-19
- Fakamaoniga o tou tulaga lava/mafai o fakataunu te polotieki ne fakatagi mai kiei
- E lava a kope fesoasoani mo tau polotieki tela ka faopoopo iei te taaua ki fanau Pasifika i akoakoga fakatasi mo olotou kāiga
A matou e fia iloa a:
- Mea ka fai ne tau polotieki, e aofia iei ko te kesega ka aumai ne ia ki fanau Pasifika i akoakoga mo olotou kāiga
- E pefea te polotieki o fakataunu ne ia a manakoga a fanau Pasifika i akoakoga mo olotou kāiga
- Kooi a latou e aofia i akoakoga mo olotou kāiga kola ka fesoasoani kiei tau polotieki
- E fia te tupe fesoasoani e sala koe kiei
Te onoonoga ki te fakateletelega mo faiga o lipoti
A koe ka fakamoemoegina ke fakatoka lipoti e uiga mo te fanofanoga o tau polotieki. Ka isi ne fakamatalaga atili ka fakatoka e uiga mo fakanofonofoga ki faiga lipoti ki a latou kola e manuia olotou fakatagi.